ถุงมือชนิดไหนปลอดภัยที่สุด?
                                   Latex, Nitrile หรือ Vinyl

ในงานวิจัยและงานควบคุมคุณภาพ การจัดการกับสารเคมีอันตรายเป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล (Personal Protective Equipment; PPE) จึงมีบทบาทสำคัญในการควบคุมความเสี่ยง โดยเฉพาะอย่างยิ่งถุงมือป้องกันสารเคมีซึ่งทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันด่านแรกให้กับผู้ปฏิบัติงาน การเลือกใช้ถุงมือที่เหมาะสมจึงไม่ใช่แค่เรื่องความสบาย แต่เป็นเรื่องของมาตรฐานความปลอดภัยและความถูกต้องทางวิชาการ

บทความนี้จะนำเสนอการวิเคราะห์คุณสมบัติทางเคมีกายภาพของวัสดุถุงมือ 3 ชนิดที่พบบ่อยที่สุด เพื่อเป็นแนวทางในการเลือกใช้อุปกรณ์ห้องแล็บที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพสูงสุด

     ถุงมือยางธรรมชาติ (Natural Rubber Latex; NRL) ยืดหยุ่นแต่มีข้อจำกัดด้านเคมี

ถุงมือ Latex ผลิตจากพอลิไอโซพรีน ซึ่งเป็นพอลิเมอร์ธรรมชาติที่ผ่านกระบวนการวัลคาไนซ์ (Vulcanization) เพื่อเพิ่มความแข็งแรงเชิงกล คุณสมบัติเด่นคือความยืดหยุ่นสูงทำให้ผู้ใช้งานรู้สึกกระชับและมีความละเอียดในการสัมผัส (Tactile Sensitivity) ดีเยี่ยม

ประสิทธิภาพในการป้องกันและความทนทาน

• ความต้านทานต่อสารทำละลาย: ถุงมือยางธรรมชาติมีความต้านทานต่ำต่อสารทำละลายอินทรีย์ประเภท Non-polar เช่น โทลูอีน (Toluene), เฮกเซน (Hexane), หรือ น้ำมัน สารเหล่านี้มักทำให้ยางบวมตัว (Swelling) อย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ความสมบูรณ์ของโครงสร้างพอลิเมอร์ลดลงและทำให้สารเคมีซึมผ่านได้ง่ายขึ้น
• ด้านสุขภาพ: การมีโปรตีนในน้ำยางก่อให้เกิดความเสี่ยงต่ออาการแพ้ลาเท็กซ์ชนิดที่ I (Type I Hypersensitivity) ซึ่งเป็นข้อกังวลด้านอาชีวอนามัยที่สำคัญในสถานพยาบาลและห้องปฏิบัติการ

     ถุงมือยางไนไตรล์ (Nitrile Rubber; NBR) ตัวเลือกมาตรฐานสำหรับงานเคมี

ถุงมือ Nitrile ผลิตจากยางสังเคราะห์โคพอลิเมอร์ของอะคริโลไนไตรล์และบิวทาไดอีน (Acrylonitrile Butadiene Copolymer) เป็นวัสดุที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางในฐานะถุงมือป้องกันสารเคมีที่มีประสิทธิภาพสูง โครงสร้างโมเลกุลที่มีกลุ่มอะคริโลไนไตรล์ช่วยเพิ่มความเป็นขั้วของพอลิเมอร์

ประสิทธิภาพในการป้องกันและความทนทาน

• ต้านทานการซึมผ่าน (Permeation): ไนไตรล์มีเวลาในการทะลุผ่าน (Breakthrough Time) ของสารเคมีที่สูงกว่าลาเท็กซ์อย่างชัดเจน โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อน้ำมัน, ไขมัน, และสารเคมีอันตราย ในกลุ่มกรดและเบสเจือจาง ทำให้ลดความเสี่ยงในการสัมผัสสารเคมีโดยตรง
• ความทนทานต่อการเจาะทะลุ: ความแข็งแรงเชิงกลของไนไตรล์สูงกว่า ทำให้ทนทานต่อการฉีกขาดและการเจาะทะลุ (Puncture) ซึ่งเป็นคุณสมบัติสำคัญสำหรับงานที่ต้องจัดการกับอุปกรณ์ห้องแล็บที่มีขอบคม
• ปลอดโปรตีน: ไม่ก่อให้เกิดอาการแพ้ลาเท็กซ์ จึงเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยสำหรับทุกคนที่ต้องซื้อถุงมือป้องกันเคมีมาใช้งาน

     ถุงมือไวนิล (Polyvinyl Chloride; PVC) ทางเลือกสำหรับงานเบาที่ไม่ใช่เคมี

ถุงมือ Vinyl ผลิตจากพอลิไวนิลคลอไรด์ (PVC) เป็นวัสดุที่มีราคาถูกที่สุด แต่มีข้อจำกัดด้านความปลอดภัยที่ควรทราบ

ประสิทธิภาพในการป้องกันและความทนทาน

• โครงสร้างโมเลกุลหลวม: การเติมพลาสติไซเซอร์เพื่อให้ไวนิลนุ่ม ทำให้โครงสร้างพอลิเมอร์มีความหนาแน่นต่ำ อัตราการซึมผ่าน (Permeation Rate) ของสารเคมี โดยเฉพาะสารทำละลายอินทรีย์มีค่าสูงมาก
• ไม่แนะนำสำหรับงานเคมี: ถุงมือไวนิลไม่สามารถรับประกันความปลอดภัยเมื่อสัมผัสกับสารเคมีส่วนใหญ่ในห้องปฏิบัติการ ควรใช้สำหรับงานที่ไม่มีความเสี่ยงต่อสารเคมี หรือการเปลี่ยนถุงมือบ่อยครั้ง ในงานบริการที่ไม่เกี่ยวข้องกับสารอันตราย

หลักการเลือกใช้ถุงมือตามมาตรฐานความปลอดภัย

• การอ้างอิง SDS: ผู้ปฏิบัติงานควรตรวจสอบเอกสารข้อมูลความปลอดภัย (Safety Data Sheet; SDS) ของสารเคมีที่ใช้ เพื่อดูคำแนะนำเรื่องวัสดุถุงมือที่ผู้ผลิตสารเคมีแนะนำ
• มาตรฐานยุโรป (EN 374): มาตรฐานนี้ระบุเวลาในการทะลุผ่าน (Breakthrough Time) ซึ่งเป็นตัวบ่งชี้ประสิทธิภาพการป้องกันที่สำคัญที่สุด

ถุงมือไนไตรล์ได้กลายเป็นมาตรฐานสำหรับถุงมือป้องกันสารเคมีในห้องปฏิบัติการยุคใหม่ เนื่องจากมีความต้านทานทางเคมีที่เหนือกว่า, ความทนทานต่อการเจาะทะลุ, และไม่ก่อให้เกิดการแพ้

ยกระดับความเชื่อมั่นและมาตรฐานความปลอดภัยของห้องปฏิบัติการของคุณด้วยถุงมือไนไตรล์คุณภาพสูงที่ www.ggbioworx.com เพื่อให้งานวิจัยของคุณดำเนินไปอย่างราบรื่นและปลอดภัย 
คลิกที่นี่เพื่อดูรายละเอียด

ขอบคุณแหล่งที่มา :
- กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน (กสร.): พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554 และกฎกระทรวงที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดมาตรฐานและหลักเกณฑ์การใช้อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล (PPE) ในสถานประกอบการ
- ศูนย์ความเป็นเลิศด้านการจัดการสารและของเสียอันตราย (ศสอ.): เผยแพร่คู่มือและแนวทางการปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการที่ปลอดภัย โดยเน้นย้ำถึงความสำคัญของการเลือกใช้ถุงมือให้เข้ากับประเภทสารเคมีอันตรายที่จัดการ
- สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.): มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก.) ที่ครอบคลุมถึงข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและคุณภาพของถุงมือที่ใช้ในอุตสาหกรรมและห้องปฏิบัติการ
- สมาคมส่งเสริมความปลอดภัยและอนามัยในการทำงาน (ประเทศไทย): ให้ความรู้และฝึกอบรมตามหลักสากลเกี่ยวกับการบริหารจัดการมาตรฐานความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการเคมี