จัดเก็บสารเคมีอย่างไรให้ปลอดภัย ?

ห้องปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ทุกแห่งล้วนเกี่ยวข้องกับสารเคมีหลากหลายชนิด ทั้งในงานวิจัย การทดลอง และการควบคุมคุณภาพ การจัดการสารเคมีอย่างถูกต้องจึงเป็นเรื่องที่จำเป็นอย่างยิ่งเพื่อ ลดความเสี่ยงจากอุบัติเหตุและสารพิษ ปฏิบัติตามกฎหมายและข้อกำหนดด้านสิ่งแวดล้อม สร้างความปลอดภัยแก่บุคลากรและสิ่งแวดล้อม

วิธีจัดเก็บสารเคมี

• แยกเก็บตามประเภท: สารเคมีควรจัดเก็บโดยแยกตามประเภท เช่น สารติดไฟ สารออกซิไดซ์ กรด ด่าง และสารพิษ เพื่อป้องกันปฏิกิริยาเคมีที่ไม่พึงประสงค์
• ภาชนะบรรจุ: ใช้ภาชนะที่เหมาะสมและมีฉลากระบุชื่อสาร ความเข้มข้น วันที่รับเข้า และวันหมดอายุอย่างชัดเจน
• สถานที่จัดเก็บ: ควรเป็นพื้นที่ที่มีการระบายอากาศดี ห่างจากแหล่งความร้อน และมีการควบคุมการเข้าถึง

การแยกประเภทสารเคมีก่อนจัดเก็บ

เพื่อป้องกันปฏิกิริยาอันตราย ต้องแยกสารเคมีออกจากกันตามคุณสมบัติ ดังนี้:

ข้อกำหนดทั่วไปในการจัดเก็บสารเคมี

• มีฉลากชัดเจน (Labeling):
• ระบุชื่อสาร (ทั้งไทย-อังกฤษ)
• ความเข้มข้น
• วันที่ผลิต/วันหมดอายุ
• สัญลักษณ์อันตราย (Hazard Symbols)
• ไม่เก็บสารเคมีบนพื้นห้อง: ควรเก็บบนชั้นหรือในตู้เท่านั้น
• ห้ามใช้ภาชนะซ้ำ: โดยเฉพาะกับสารไวไฟ/กรดเข้มข้น
• ระบบระบายอากาศ:
• ตู้เก็บสารเคมีควรมีช่องระบายอากาศหรือระบบดูดไอ
• ห้องเก็บสารควรติดตั้งพัดลมระบายอากาศ

การใช้ตู้เก็บสารเคมีเฉพาะทาง

ระบบตรวจสอบและจัดการ

• จัดทำทะเบียนสารเคมี (Chemical Inventory List):
• ตรวจนับสต๊อกอย่างน้อยทุก 6 เดือน
• บันทึกผู้เบิก-ผู้ใช้-วันเวลาการใช้
• จัดทำ SDS (Safety Data Sheet):
• ต้องมี SDS ภาษาไทย (หรืออังกฤษพร้อมแปล)
• จัดเก็บไว้ใกล้แหล่งใช้งาน
• ระบบ First In First Out (FIFO):
• ใช้สารที่เก่าก่อน เพื่อลดของเสียจากหมดอายุ

ขอบคุณแหล่งที่มา:
- โครงการ ESPReL – แนวทางปฏิบัติความปลอดภัยในแล็บ
- กรมวิทยาศาสตร์บริการ – คู่มือความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการ
- คู่มือแนวทางการจัดการสารเคมีในห้องปฏิบัติการ – กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์