CAS Number 
  รหัสประจำตัวสารเคมีที่นักวิจัยต้องรู้

CAS Number คืออะไร?

CAS Number (Chemical Abstracts Service Registry Number) คือ หมายเลขประจำตัวที่กำหนดให้กับสารเคมีแต่ละชนิดโดย Chemical Abstracts Service (CAS) ซึ่งเป็นหน่วยงานในสหรัฐอเมริกา ภายใต้สมาคม American Chemical Society (ACS)

• CAS Number เป็น ตัวเลขไม่ซ้ำกัน ใช้ระบุสารเคมีทุกชนิด ตั้งแต่สารธรรมดาอย่าง น้ำ (Water) ไปจนถึงสารประกอบซับซ้อนระดับโมเลกุล
• มีรูปแบบมาตรฐานคือ เลข 3 กลุ่ม คั่นด้วยขีด (-) เช่น 67-56-1
• กลุ่มแรก: ตัวเลขสูงสุด 7 หลัก
• กลุ่มสอง: ตัวเลข 2 หลัก
• กลุ่มสาม: ตัวเลข 1 หลัก (Check digit ใช้ตรวจสอบความถูกต้อง)

    ตัวอย่าง:

• Methanol (เมทานอล)→ CAS No. 67-56-1
• Sodium chloride (โซเดียมคลอไรด์)→ CAS No. 7647-14-5
• Sulfuric acid (กรดซัลฟิวริก)→ CAS No. 7664-93-9

ทำไม CAS Number จึงสำคัญ?

• ป้องกันความสับสนจากชื่อสารเคมี

สารเคมีหนึ่งชนิดอาจมีหลายชื่อ เช่น Methanol อาจเรียกว่า Methyl alcohol หรือ Wood alcohol แต่ CAS No. 67-56-1 ใช้แทนสารนี้ได้ชัดเจน ไม่มีความคลุมเครือ

• มาตรฐานสากลที่ทั่วโลกใช้ร่วมกัน

ไม่ว่าคุณจะสั่งสารเคมีจากยุโรป อเมริกา หรือเอเชีย CAS No. จะใช้เหมือนกัน จึงเป็นภาษากลางของนักวิจัยและผู้ผลิตสารเคมีทั่วโลก

• ใช้ในการค้นหาข้อมูลความปลอดภัย (SDS)

ทุกบริษัทผู้ผลิตต้องออกเอกสาร Safety Data Sheet (SDS) โดยมีการระบุ CAS No. เพื่อให้ผู้ใช้สามารถค้นหาและตรวจสอบข้อมูลอันตราย การเก็บรักษา และวิธีจัดการสารเคมีได้ง่าย

• ลดข้อผิดพลาดในการสั่งซื้อสารเคมี

เวลาสั่งสารเคมี การระบุ CAS Number ร่วมกับชื่อสารและเกรด จะช่วยให้ได้สินค้าที่ตรงกับงาน เช่น “Acetonitrile HPLC Grade, CAS 75-05-8” ทำให้ผู้ขายจัดหาสินค้าได้ถูกต้อง

• ประโยชน์ในงานวิจัยและการศึกษา

- นักวิจัยสามารถใช้ CAS No. ค้นหาบทความ งานวิจัย และฐานข้อมูลวิทยาศาสตร์
- ห้องแล็บใช้ CAS No. ในการติดป้าย (Labeling) เพื่อความปลอดภัย
- โรงงานอุตสาหกรรมใช้ CAS No. เพื่อควบคุมวัตถุดิบตามกฎหมาย

ตัวอย่างการใช้งาน CAS Number

 การสั่งซื้อสารเคมี

สมมติคุณต้องการสั่ง Acetonitrile HPLC Grade

• Product: Acetonitrile HPLC
• CAS No.: 75-05-8
• Grade: HPLC ≥ 99.9%

หากไม่ระบุ CAS No. ผู้ขายอาจเข้าใจผิดและส่งสารคล้ายกันที่ชื่อใกล้เคียง แต่ไม่เหมาะกับงานวิเคราะห์

 การค้นหา SDS

ถ้าใช้ Sulfuric acid (กรดซัลฟิวริก) เพียงค้นหา “SDS Sulfuric acid 7664-93-9” ก็จะเจอเอกสารความปลอดภัยทันที

ตาราง CAS Number ของสารเคมีที่ใช้บ่อยในห้องแล็บ

เคล็ดลับสำหรับนักวิจัยและผู้ซื้อสารเคมีในไทย

- เวลาสอบถามราคาหรือขอใบเสนอราคา ควรแจ้งทั้ง ชื่อสาร + CAS No. + เกรด + ปริมาณ
- ตรวจสอบว่า CAS No. ที่ผู้ขายให้มาตรงกับเอกสาร MSDS หรือ Certificate of Analysis (COA)
- ใช้ CAS No. ในการค้นหาผู้แทนจำหน่ายสารเคมี เพื่อความมั่นใจว่าจะได้สารที่ถูกต้อง

CAS Number คือ “รหัสบัตรประชาชนของสารเคมี” ที่สำคัญมากในการทำงานวิจัย การเรียนการสอน และการสั่งซื้อสารเคมี เพราะช่วยลดความสับสนจากชื่อที่หลากหลาย ระบุสารได้อย่างแม่นยำ และเป็นมาตรฐานสากลทั่วโลก
ดังนั้น ก่อนสั่งซื้อสารเคมีทุกครั้ง อย่าลืมตรวจสอบ CAS No. ควบคู่ไปกับเกรดและปริมาณที่ต้องการ

ขอบคุณแหล่งที่มา :
- ศูนย์สารสนเทศวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (วช.) - ThaiScience
- กรมวิทยาศาสตร์บริการ (DSD) – ฐานข้อมูลเคมี
- ChemTrack ศูนย์ความปลอดภัยสารเคมี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
- สมาคมเคมีแห่งประเทศไทย